Παρακολουθώντας σεμινάρια οινογνωσίας και αγαπώντας την καλή παρέα με κουβέντα και κρασί αποφάσισα να γράψω από τη μεριά του ιατρού λίγες χρήσιμες πιστεύω πληροφορίες για το κρασί και τα ευεργετήματά του στην υγεία μας.

Το κρασί στενά δεμένο με τον άνθρωπο στο πέρασμα των αιώνων, κατέχει περίοπτη θέση σε πολλούς πολιτισμούς και θρησκείες. Ένα ποτό, συνδεδεμένο με την έννοια του μέτρου, την καλή σωματική και ψυχική κατάσταση, αλλά και με την έννοια της μακροζωίας.

Οι γνωστοί γιατροί της αρχαιότητας, Ιπποκράτης και Γαληνός, το χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς, κάνοντας το κρασί το παλιότερο γνωστό φάρμακο, εδώ και 5.000 χρόνια. Οι χρήσεις του περιελάμβαναν αντισηψία των τραυμάτων και του δέρματος πριν από χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά και την αποστείρωση του πόσιμου νερού. Ακόμη, το χρησιμοποιούσαν ως καταπραϋντικό, υπνωτικό, αναισθητικό, διεγερτικό της όρεξης, τονωτικό, θεραπευτικό της αναιμίας, προστατευτικό της διάρροιας, αλλά και υπακτικό και διουρητικό. Οι ήρωες του Ομήρου έπιναν κρασί πριν φύγουν και όταν γύριζαν από τη μάχη, για να ξεδιψάσουν ή να πάρουν δυνάμεις και κουράγιο, επισημαίνοντας έτσι την ψυχοσωματική επίδραση του κρασιού στον ανθρώπινο οργανισμό. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι το οινόπνευμα, το οποίο περιέχεται στο κρασί σε ποσοστό περίπου 12%, είναι υπεύθυνο στην περίπτωση κατάχρησης, όπως στον αλκοολισμό, για βλαβερές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Προκαλεί άμεσες τοξικές βλάβες στον εγκέφαλο και τα νεύρα, (οίδημα, εκφύλιση) στην καρδιά (μυοκαρδιοπάθεια), στο στομάχι (γαστρίτιδες), στο πάγκρεας (παγκρεατίτιδες), ενώ έμμεσα θεωρείται υπεύθυνο και για άλλες βλάβες που οφείλονται στην κακή, συνήθως, διατροφή των ατόμων που κάνουν κατάχρηση.

Μελέτες των τελευταίων 20 περίπου χρόνων, δείχνουν ότι το κρασί και κυρίως το κόκκινο έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία, όταν πίνεται σε καθημερινή βάση με το φαγητό. Ο κανόνας «παν μέτρον άριστο» ισχύει και εδώ: το 1/3 περίπου μιας φιάλης για τους άνδρες και κατά το μισό λιγότερο για τις γυναίκες.

Η κατανάλωση μιας τέτοιας ποσότητας μειώνει τα καρδιαγγειακά επεισόδια κατά 20 έως 60%, βελτιώνει τη λειτουργία του στομάχου και τη διαδικασία της πέψης, εμποδίζει τη δημιουργία χολόλιθων, διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος στους ιστούς, δρα ως αντιφλεγμονώδες και αντισηπτικό, αυξάνει την αντίσταση στα κοινά κρυολογήματα και βοηθά στον ύπνο. Ακόμη, προκαλεί ευεξία, ποιότητα ζωής και μακροζωία μειώνοντας τους θανάτους από οποιαδήποτε αιτία κατά 10-20%.

Η επιστημονική ερμηνεία για την ευεργετική επίδραση του κρασιού στην καρδιά, δόθηκε τα τελευταία χρόνια με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων παγκόσμιας μελέτης για τις καρδιαγγειακές νόσους με τον κωδικό ΜΟΝΙΚΑ. Πιο συγκεκριμένα παρατηρήθηκε ότι στη Γαλλία οι θάνατοι από καρδιαγγειακές νόσους είναι λιγότεροι από τις ΗΠΑ (κατά 57%) και την Βρετανία (κατά 79% της Γλασκόβης) παρά την υψηλή κατανάλωση κεκορεσμένων λιπαρών, το γνωστό δηλαδή ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ. Η μείωση αυτή των θανάτων αποδόθηκε στο κρασί που πίνουν οι Γάλλοι.

Καρδιά – καρδιαγγειακές παθήσεις

Η μέτρια καθημερινή κατανάλωση κόκκινου κρασιού μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από στεφανιαία νόσο. Η περιεκτικότητα σε φυσικούς αντιοξειδωτές οι οποίοι καθαρίζουν τα κακά προϊόντα του μεταβολισμού (συνήθως ελεύθερες ρίζες), εμποδίζοντας τη δημιουργία θρόμβων αίματος. Μεταξύ των αντιοξειδωτικών φαινολικών παραγόντων του κόκκινου κρασιού ανευρίσκονται τα φλαβονοειδή, δευτερεύοντες φυτικοί μεταβολίτες που ενισχύουν την καρδιοπροστασία. Οι τανίνες, φλαβονοειδή προερχόμενα κυρίως από το σπόρο και τη μεμβράνη επιφανείας του κόκκινου σταφυλιού, έχουν εξαιρετικές αντιαθηρογόνες ικανότητες: ελαττώνουν την εναπόθεση λίπους στην αορτή μέσω μείωση της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης. Επιπλέον, η αλκοόλη που περιέχεται στο κρασί αυξάνει τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης στον ορό και εμποδίζει τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων.

Καρκίνος

Η ρεσβερατρόλη (resveratrol), αντιοξειδωτικό που περιέχεται στα σταφύλια και το κόκκινο κρασί, καταπολεμά τον καρκίνο μέσω αναστολής της πρωτεΐνης NF – kappaB, που προστατεύει τα καρκινικά κύτταρα από την αντικαρκινική δράση της χημειοθεραπείας. Αρθρίτιδες Η ρεσβερατρόλη μπλοκάρει την κυτταρική φλεγμονή που συνδυάζεται με αρθρίτιδες και άλλες νόσους. Η κατανάλωση κόκκινου κρασιού αναστέλλει τη δραστικότητα της NF- kappaB πρωτεΐνης, που συμμετέχει και αυτή στην παθογένεση της αθηροσκλήρωσης, μέσω αύξησης των επίπεδων της VLDL χοληστερόλης του ορρού, όπως έδειξαν μελέτες πάνω σε δείγματα μονοκύτταρων / μακροφάγων περιφερικού αίματος. Τα καταλυτικά στοιχεία (θείο ή μαγνήσιο) ορισμένων κρασιών πυροδοτούν χημικές αντιδράσεις οι οποίες υποβοηθούν την ανάπλαση των κυττάρων χάρη στην αποβολή τοξινών και πλεονάζοντος υγρού από τις αρθρώσεις.

Πέψη

Κρατώντας το κρασί στο στόμα ανεβάζουμε τη θερμοκρασία του, επιτρέποντας την απελευθέρωση όλων των αρωματικών στοιχείων της συγκεκριμένης ποικιλίας αλλά και την επαφή με όλα τα τμήματα της στοματικής κοιλότητας. Προκαλείται έτσι η αίσθηση της φυσικής απόλαυσης και η έκκριση σάλιου. Αυτή η διαδικασία διεγείρει τη ροή πεπτικών υγρών και ιδιαίτερα πτυελίνης, ενζύμου που βοηθά στην απορρόφηση από τον οργανισμό των υδατανθράκων και των αμυλούχων ουσιών, επιταχύνοντας την πέψη.

Γρίπη

Ένα ποτήρι ξηρό κόκκινο κρασί θα μας βοηθήσει να αισθανθούμε αρκετά καλύτερα.

Δυσκοιλιότητα

Τα γλυκά κρασιά ενεργοποιούν την εντερική λειτουργία

Νεφρά

Τα μεταλλικά άλατα στα λευκά κρασιά υποβοηθούν τη λειτουργία των νεφρών, καθαρίζοντας την ουροποιητική οδό.

Τι λένε οι έρευνες: Ο οίνος ευφραίνει την υγεία και δίνει μακροβιότητα

Επιστημονικές ενώσεις αλλά και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας στις διαιτητικές τους συστάσεις τονίζουν ότι είναι απαραίτητη η μείωση της πρόληψης κεκορεσμένων λιπών για την μείωση της ανάπτυξης νοσημάτων από το καρδιαγγειακό σύστημα, όπως για παράδειγμα το έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Επιδημιολογικές όμως μελέτες στην Ευρώπη ήδη από την δεκαετία των ΄80 περιέγραψαν ένα παράξενο φαινόμενο το οποίο καταχωρήθηκε στη διεθνή βιβλιογραφία ως το «Γαλλικό παράδοξο». Το παράδοξο λοιπόν ήταν ότι ενώ το μέσο καθημερινό διαιτολόγιο του κατοίκου της Τουλούζης στη νότια Γαλλία περιλάμβανε σε ποσοστό 36 – 39% κεκορεσμένα λίπη και αντίστοιχα του κατοίκου του Μπέλφαστ στη βόρεια Ιρλανδία 38%, η θνητότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα στην Ιρλανδία ήταν 280 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους και στη Γαλλία μόνο 53. Ανάλογες παρατηρήσεις με τεράστια απόκλιση στη συχνότητα εμφάνισης νοσημάτων από το καρδιαγγειακό σε άνδρες 55 – 64 ετών , διαπιστώθηκαν και σε σύγκριση κατοίκων της Φιλανδίας και Σκωτίας με πληθυσμούς από τη Λίλλ (βόρεια Γαλλία), το Στρασβούργο (βορειοδυτική Γαλλία), της Τουλούζης (νότια Γαλλία) αλλά και της Βαρκελώνης (Ισπανία). Έχουν τεθεί ποικίλες υποθέσεις για να εξηγήσουν αυτό το παράδοξο μα οι πιο πολλές συγκλίνουν στη άποψη της προστατευτικής δράσης του κρασιού και μάλιστα του κόκκινου, που καταναλώνει ο γαλλικός πληθυσμός σε μεγάλες ποσότητες!!

Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων από πολλές ανάλογες μελέτες οδήγησε στο να εντοπισθεί η σχετική ωφέλεια της μέτριας κατανάλωσης κρασιού σε μια πληθώρα αντιοξειδωτικών ουσιών που βρίσκονται στο κρασί και εκκινούν από την τοιχωματική μεμβράνη της ρόγας του σταφυλιού, με κύριο εκπρόσωπο τους τις πολυφαινόλες και με σημαντικό τους δραστικό παράγοντα τη ρεσβερατρόλη. Έτσι ενώ αλκοολισμός οδηγεί σε ηπατική ανεπάρκεια με κίρρωση, παγκρεατίτιδα, εγκεφαλικές βλάβες και ανοσοανεπάρκεια, αντίθετα η συνοδευτική στα γεύματα κατανάλωση κρασιού, σε μέτρια πάντα ποσότητα και μάλιστα του κόκκινου, μειώνει τη θνητότητα κυρίως από νοσήματα του καρδιαγγειακού. Όπως ήταν λογικό αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν σε μια προσπάθεια διερεύνησης των πιθανών ευεργετικών αποτελεσμάτων της χορήγησης ρεσβερατρόλης σε κακοήθειες και νοσήματα που σχετίζονται με την ηλικία όπως τα νευροεκφυλιστικά, τα φλεγμονώδη και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Η χορήγηση ολιγοθερμιδικής δίαιτας μακροχρόνια σε μια σειρά πειραματόζωων αλλά και πρωτευόντων θηλαστικών όπως οι πίθηκοι οδήγησε σε αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, μείωση της νοσηρότητας, αλλά και βελτίωση στην ποιότητα ζωής τους. Θεωρείται ότι η χαμηλή πρόσληψη θερμίδων έχει σαν αποτέλεσμα ένα μειωμένο βασικό μεταβολισμό με συνεπακόλουθο την μειωμένη παραγωγή οξειδωτικών ριζών.

Τα οξειδωτικά αυτά σώματα είναι γνωστό ότι με την αθροιστική τους δράση, στο μάκρος του χρόνου, προκαλούν βλάβες σε όλα σχεδόν τα βιομόρια συμπεριλαμβανομένων και των γονιδίων με αποτέλεσμα την πυροδότηση μηχανισμών που οδηγούν στην ανάπτυξη κακοηθειών, την γήρανση και τελικά τον θάνατο. Έτσι η διατροφή «πείνας» σε ποντικούς οδήγησε σε μείωση κατά 30% των βλαβών των γενετικού τους υλικού στον εγκέφαλο, στους μύες και στην καρδιά λόγω της μείωσης στην παραγωγή των οξειδωτικών σωμάτων. Μελέτες πιστοποίησαν ότι η χορήγηση διαιτολογίου μειωμένων θερμίδων διεγείρει την έκφραση των σιρτουϊνών στον οργανισμό που με τη σειρά τους ασκούν τις προαναφερθείσες ευνοϊκές επιδράσεις ενώ παράλληλα βελτιώνουν τον μεταβολισμό των υδατανθράκων και την ινσουλινοαντίσταση.

Η ρεσβερατρόλη από το κόκκινο κρασί είναι ο ένας δραστικός ενεργοποιητής των ενδογενών σιρτουϊνών που οι επιδράσεις της μιμούνται τα αποτελέσματα της ολιγοθερμιδικής δίαιτας. Η χορήγησή της σε πειραματόζωα που διατρέφονταν με διαιτολόγιο πλούσιο σε λιπαρά και υψηλής θερμιδικής αξίας βελτίωσε την ινσουλινοαντίσταση. Οι επίμυες που δεν λάμβαναν ρεσβερατρόλη ανέπτυξαν διαβήτη και καρδιαγγειακά νοσήματα και απεβίωσαν σε νεαρά σχετικά ηλικία. Αντίθετα η ομάδα της ρεσβερατρόλης παρόλο που λάμβανε «κακή» διατροφή δεν εμφάνισε ανάλογες νοσηρές καταστάσεις, και όλα τα πειραματόζωα βρίσκονταν σε άριστη φυσική κατάσταση, τρέχοντας με διπλάσια ταχύτητα από τα αδύνατα πειραματόζωα ενώ παρουσίαζαν μείωση των θανάτων κατά 30%. Σε άλλες μελέτες αποδείχθηκε ότι η χορήγηση ρεσβερατρόλης προστάτευσε τα πειραματόζωα από καρδιοπάθειες, καρκίνο, διαβήτη, και νόσο του Alzheimer, νοσήματα που μειώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης. Σε ένα είδος ιχθύων μάλιστα αύξησε το προσδόκιμο επιβίωσης κατά 59% που αν μεταφρασθεί στον άνθρωπο θα είναι ισοδύναμο με μέση επιβίωση 194 ετών.

Επειδή η ρεσβερατρόλη βρίσκεται στο κόκκινο κρασί δεν θα πρέπει να οδηγηθούμε στον αλκοολισμό για να τύχουμε των ευεργετικών της επιδράσεων. Για να λάβουμε το ισοδύναμο της ημερήσιας δόσης που χορηγήθηκε στα πειραματόζωα θα πρέπει να καταναλώσουμε 1.000 ποτήρια κρασί την ημέρα. Επομένως μέχρι την έγκριση κυκλοφορίας των σκευασμάτων των ενεργοποιητών των σιρτουϊνών, αφού βέβαια αποδειχθεί πρώτα η ασφάλεια και η δραστικότητα τους στον άνθρωπο, θα καταναλώνουμε κόκκινο κρασί στα γεύματα πάντα σε λογική ποσότητα και θα τηρούμε τα υγιεινά ολιγοθερμιδικά διαιτολόγια, χαμηλά σε λιπαρά, σύμφωνα με τα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής και με αυξημένη φυσική δραστηριότητα γιατί μπορεί να μη γίνει σύντομα δυνατό να ζούμε περισσότερο αλλά μέχρι τότε θα πρέπει να επιδιώκουμε να έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής με λιγότερα προβλήματα για να ανήκουμε στους τυχερούς που θα επωφεληθούν των αποτελεσμάτων της έρευνας!