Η Τεχνική της Μεταμόσχευσης Αυτόλογων Χονδροκυττάρων

Η χειρουργική αντιμετώπιση των παθήσεων του αρθρικού χόνδρου παρουσιάζει ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην ορθοπαιδική ειδικότητα. Υπάρχουν ήδη τεχνικές με σκοπό την ύφεση των συμπτωμάτων που προκαλούν οι βλάβες του χόνδρου και βελτιώνουν τη λειτουργικότητα της πάσχουσας άρθρωσης. Οι εφαρμοζόμενες σήμερα τεχνικές αποκατάστασης των χόνδρινων βλαβών είναι οι τρυπανισμοί (drilling), τα μικροκατάγματα (microfractures), η εμφύτευση οστεοχόνδρινων αυτομοσχευμάτων (mosaicplasty, OATS), η μεταμόσχευση ετερόλογων οστεοχόνδρινων μοσχευμάτων (allografts), η εμφύτευση συνθετικών μοσχευμάτων και η πρόσφατη τεχνική της μεταμόσχευσης χονδροκυττάρων που λαμβάνονται από τον ίδιο τον ασθενή (αυτόλογα μοσχεύματα) (autologous chondrocyte implantation). Σην κλινική μας, εφαρμόζονται με επιτυχία όλες οι ανωτέρω επεμβάσεις με καλά αποτελέσματα.

Η τεχνική της αυτόλογης μεταμόσχευσης χονδροκυττάρων καλλιεργημένων με ειδική επεξεργασία σε υπόστρωμα κολλαγόνου ιστού (matrix assisted autologous chondrocyte implantation – MACI) αποτελεί την πλέον πρωτοποριακή μέθοδο αντιμετώπισης μεγάλων χόνδρινων βλαβών καθώς και βλαβών στις οποίες προηγούμενες τεχνικές έχουν αποτύχει. Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται με υψηλά ποσοστά επιτυχίας στο εξωτερικό ενώ ήδη εφαρμόζεται από τον κο Τριανταφυλλόπουλο στην Ελλάδα από το 2005. Οι προηγούμενες τεχνικές αποκατάστασης των χόνδρινων βλαβών έχουν δώσει καλά αποτελέσματα αλλά περιορίζονται σε μικρού μεγέθους βλάβες και στη δημιουργία νέου ιστού που είναι ποιοτικά κατώτερος του φυσιολογικού υγιούς χόνδρου.

Η μεταμόσχευση αυτόλογων χονδροκυττάρων ενδείκνυται στην αντιμετώπιση συμπτωματικών, πλήρους πάχους, τραυματικών χόνδρινων βλαβών και διαχωριστικών οστεοχονδρίτιδων που εντοπίζονται στους μηριαίους κονδύλους ή στην τροχηλία του γόνατος σε νεαρούς ασθενείς οι οποίοι είναι ικανοί να ακολουθήσουν ένα μακροχρόνιο και συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκατάστασης.

Επίσης, αποτελεί την τελική εναλλακτική λύση εκεί όπου όλες οι ανωτέρω περιγραφείσες τεχνικές έχουν αποτύχει. Αντίθετα, τα αποτελέσματα της μεταμόσχευσης χονδροκυττάρων σε βλάβες που αφορούν άλλες περιοχές του γόνατος (κνημιαίοι κόνδυλοι, επιγονατίδα) ή άλλες αρθρώσεις (ποδοκνημική) δεν φαίνεται πως έχουν το ίδιο καλά αποτελέσματα. Η μεταμόσχευση αυτόλογων χονδροκυττάρων δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις εκφυλιστικής ή φλεγμονώδους οστεοαρθρίτιδας καθώς και σε περιπτώσεις πολλαπλών χόνδρινων βλαβών στην ίδια άρθρωση.

Για την εφαρμογή των τεχνικών αποκατάστασης του αρθρικού χόνδρου πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που αφορούν την ηλικία του ασθενούς, τη θέση, το μέγεθος και το βάθος της βλάβης, τις συνοδές βλάβες (χόνδρινες, μηνισκικές, συνδεσμικές) της πάσχουσας άρθρωσης, τις ανατομικές παραμορφώσεις του πάσχοντος σκέλους καθώς και τις συνοδές συστηματικές παθήσεις του ασθενούς. Πάντοτε λαμβάνονται υπόψιν οι καθημερινές, επαγγελματικές και αθλητικές δραστηριότητες του ασθενούς ενώ οι προσδοκίες του πρέπει να συναντούν τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της επιλεγμένης χειρουργικής τεχνικής.

Μεγάλη σημασία στη θεραπευτική απόφαση παίζουν και οι συνοδές παθήσεις της άρθρωσης. Η συνύπαρξη συνδεσμικής αστάθειας, παραμόρφωσης των οστών, οστικών ελλειμμάτων, κακής θέσης της επιγονατίδος ή πλήρους ανεπάρκειας των μηνίσκων, περιορίζει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας της τεχνικής. Ο θεράπων ορθοπαιδικός πριν προβεί στην επέμβαση θα συνεκτιμήσει όλα αυτά τα στοιχεία, θα θέσει τα κριτήρια και θα συζητήσει με τον ασθενή τις πιθανότητες επιτυχίας της μεθόδου. Απαραίτητα πριν την επέμβαση θεωρούνται το λεπτομερές ιστορικό του ασθενούς, οι ακτινογραφίες και η μαγνητική τομογραφία της άρθρωσης καθώς και βίντεο από πιθανές προηγούμενες αρθροσκοπήσεις στην ίδια άρθρωση. Τα συμπτώματα και η λειτουργική κατάσταση της πάσχουσας άρθρωσης πρέπει να αξιολογούνται προεγχειρητικά αλλά και μετεγχειρητικά με ειδικά ερωτηματολόγια που συμπληρώνονται τόσο από τον ασθενή όσο και από τον χειρουργό με σκοπό την παρακολούθηση της επούλωσης της βλάβης, της ικανοποίησης του ασθενούς και της αποτελεσματικότητας της μεθόδου.

Η τεχνική της μεταμόσχευσης αυτόλογων χονδροκυττάρων περιλαμβάνει δύο χειρουργικά στάδια: στο πρώτο στάδιο, πραγματοποιείται διαγνωστική αρθροσκόπηση κατά την οποία αξιολογείται με ακρίβεια η χόνδρινη βλάβη και τυχόν συνυπάρχουσες ενδοαρθρικές βλάβες και λαμβάνεται υγιής χόνδρος που αποστέλλεται σε ειδικό εργαστήριο του εξωτερικού για την καλλιέργεια των χονδροκυττάρων. Ο ασθενής μετά την αρθροσκόπηση μπορεί να πάει στο σπίτι του χωρίς να απαιτείται διανυκτέρευση στο νοσοκομείο. Στο δεύτερο στάδιο, πραγματοποιείται ανοικτή χειρουργική επέμβαση και τοποθέτηση του μοσχεύματος με τα καλλιεργημένα χονδροκύτταρα στην περιοχή της βλάβης. Η δεύτερη αυτή επέμβαση πραγματοποιείται περίπου 2-4 εβδομάδες μετά την πρώτη και όταν το ειδικό εργαστήριο μας ενημερώσει ότι έχει καλλιεργηθεί ικανοποιητικός αριθμός χονδροκυττάρων για την κάλυψη του χόνδρινου ελλείμματος. Ο ασθενής μετά τη δεύτερη επέμβαση παραμένει στο νοσοκομείο για 3-4 ημέρες και αρχίζει αμέσως το πρόγραμμα αποκατάστασης.

Ο ασθενής πρέπει να είναι καλά ενημερωμένος σχετικά με το μακροχρόνιο μετεγχειρητικό πρόγραμμα αποθεραπείας ώστε να το έχει κατανοήσει και να το ακολουθήσει με κάθε επιμέλεια. Τα κλειδιά της επιτυχίας στο συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι η προστασία του μοσχεύματος, οι ασκήσεις απόκτησης του εύρους κίνησης της άρθρωσης, η μυϊκή ενδυνάμωση, η σταδιακή φόρτιση του πάσχοντος σκέλους και η εκμάθηση του ασθενούς. Τα καλά αποτελέσματα της μεθόδου της μεταμόσχευσης των χονδροκυττάρων θα αρχίσουν να φαίνονται μετά την συμπλήρωση ενός έτους. Το σίγουρο όμως είναι ότι ο ασθενής θα έχει τελικά αποκτήσει νέο χόνδρο υψηλής ποιότητας που προσομοιάζει του φυσιολογικού υγιούς χόνδρου.

mikrokatagmata

Εικόνα 1. Τεχνική διέγερσης του οστικού μυελού με μικροκατάγματα

2 1

3 4

Εικόνα 2. Τεχνική μεταφορά αυτόλογων οστεοχόνδρινων κυλίνδρων για πλήρωση χόνδρινης βλάβης (τεχνική μωσαϊκού)

eikona 2

Εικόνα 3. Τεχνική αρθροσκοπικής επανακαθήλωσης αποσπασθέντος τμήματος αρθρικού χόνδρου με ειδικές απορροφήσιμες χόνδρινες βελόνες.

Untitled-7 d-171 Untitled-8

Εικόνα 4. Τεχνική αυτόλογης μεταμόσχευσης χονδροκυττάρων. Αριστερά, προετοιμασία καλλιεργήματος χονδροκυττάρων και τοποθέτησή τους στην συνθετική μεμβράνη κολλαγόνου. Στη μέση, η πρώτη μεταμόσχευση με την τεχνική MACI στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε το 2005 από τον κο Τριανταφυλλόπουλο. Δεξιά, αποκατάσταση χόνδρινης βλάβης με την τεχνική MACI.

memvrani

Εικόνα 5. Τεχνική τοποθέτησης μεμβράνης υαλουρονικού οξέος με καλλιεργημένα μεσεγχυματικά κύτταρα στην περιοχή της χόνδρινης βλάβης.

111

Εικόνα 6. Τεχνική μικροτρυπανισμών με ταυτόχρονη έγχυση αυξητικών παραγόντων που έχουν απομονωθεί διεγχειρητικά από το αίμα του ασθενούς.

112

epigonatida

Εικόνα 6. Τεχνική τοποθέτησης συνθετικής μεμβράνης υαλουρονικού και αυτόλογων μεσεγχυματικών κυττάρων (που ελήφθησαν διεγχειρητικά από το λαγόνιο οστούν του ασθενούς) σε χόνδρινη βλάβη επιγονατίδας.

Οι εικόνες προέρχονται από προσωπικά περιστατικά του κου Τριανταφυλλόπουλου.

Ο κος Τριανταφυλλόπουλος εφαρμόζει όλες τις ανωτέρω τεχνικές στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ με βάση διεθνή επιστημονικά κριτήρια (guidelines) ώστε να επιτυγχάνεται πάντοτε το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Επίσης, στο Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων του Μυοσκελετικού Συστήματος που εργάζεται ως Επικ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής εκτελεί ερευνητικά πρωτόκολλα αντιμετώπισης βλαβών του αρθρικού χόνδρου και έχει ανακοινώσει αποτελέσματα που για όποιον ενδιαφέρεται είναι προσβάσιμα στο διαδίκτυο.