Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet with Walnuts. (PRNewsFoto/California Walnut Commission)
Συμβάλλει στη μείωση των ασθενειών, αλλά κυρίως στην καλύτερη ποιότητα ζωής και στην αύξηση του προσδόκιμου ορίου ηλικίας.
Η «ανακάλυψη» της Μεσογειακής Δίαιτας ως διατροφικού μοντέλου τοποθετείται στις αρχές του 1960, όπου διαπιστώσαμε την εντυπωσιακά χαμηλή συχνότητα για τα χρόνια εκείνα, της στεφανιαίας νόσου στις Μεσογειακές χώρες, σε σύγκριση με πληθυσμούς της Βόρειας Ευρώπης.
Οι τότε έρευνες απέδειξαν ότι ο αριθμός των θανάτων από νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων αλλά και από καρκίνους, ήταν 10 φορές μικρότερος στις Μεσογειακές κοινωνίες (Ελλάδα και Ιταλία) από τις κοινωνίες χωρών της Βόρειας Ευρώπης.
Δίαιτες κακής ποιότητας (Δυτικές δίαιτες)
με αυξημένη πρόσληψη ζωικών λιπαρών στοιχείων, προετοιμασμένων – συσκευασμένων γευμάτων και τηγανιτών ουσιών, ευνοούν την ανάπτυξη νοσηρών καταστάσεων, όπως η παχυσαρκία, η δυσλιπιδαιμία, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η στεφανιαία νόσος, τα νεοπλασματικά νοσήματα και τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα (Alzheimer, άνοια). Αντίθετα, δίαιτες μεσογειακού τύπου με αυξημένη κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, τα ψάρια και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια και το ελαιόλαδο είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμες για την υγεία.
Η Μεσογειακή Δίαιτα
θα μπορούσε να περιγραφεί ως ένα διαιτητικό πρότυπο που χαρακτηρίζεται: από υψηλή καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, αποκλειστική χρήση ελαιόλαδου ως προστιθέμενου ελαίου, τακτική πρόσληψη οσπρίων και αμυλούχων τροφών ολικής αλέσεως όπως των ψωμί και το καστανό ρύζι καθώς και κατανάλωση ψαριών 2 φορές την εβδομάδα για την πρόσληψη ω3 λιπαρών οξέων. Επιπρόσθετα διατροφικά στοιχεία αποτελούν οι ξηροί καρποί και το μέλι. Τέλος, το κρασί που καταναλώνεται στη διάρκεια των γευμάτων είναι η κύρια πηγή αλκοόλ. Αντίθετα, είναι περιορισμένη η κατανάλωση κόκκινου κρέατος και τροφών πλούσιων σε «κακά» κορεσμένα (ζωικά) λίπη.
Οι μεσογειακού τύπου δίαιτες
οδηγούν σε απώλεια βάρους, μείωση των δεικτών φλεγμονής και της πηκτικότητας του αίματος, βελτίωση της σύνθεσης των λιπιδίων του αίματος, (μείωση της κακής χοληστερόλης και αύξηση της καλής), μείωση της αρτηριακής πίεσης και μείωση του διαβήτη, δηλαδή μείωση των πιο σημαντικών παραγόντων κινδύνου για παθήσεις του καρδιοαγγειακού συστήματος, μείωση των νεοπλασιών (καρκίνου), και επιβράδυνση της νόσου του Parkinson, της νόσου του Alzheimer και της άνοιας. Πρόσθετα στοιχεία του μεσογειακού διατροφικού μοντέλου όπως το μέλι, τα μπαχαρικά (πχ ρίγανη) και οι ξηροί καρποί έχουν έντονες αντιμικροβιακές, αντιγηραντικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι η Μεσογειακή Δίαιτα δεν είναι συγκεκριμένη δίαιτα, αλλά μία συλλογή διατροφικών συνηθειών με ισορροπία ποιότητας – ποσότητας, που ακολουθούνταν παραδοσιακά από τους πληθυσμούς των χωρών γύρω από τη Μεσόγειο θάλασσα. Στη Μεσογειακή Δίαιτα λοιπόν, σημαντικό ρόλο παίζουν:
- Η προέλευση των πρώτων υλών από θάλασσες καθαρές όπως αυτή της Μεσογείου και χωράφια μακριά από βιομηχανικές και ρυπαρές ζώνες όπως αυτά των νότιο-ευρωπαϊκών χωρών.
- Η παρασκευή και συντήρηση των πρώτων υλών με ελεγχόμενες και πιστοποιημένες πλέον συνθήκες υγιεινής.
- Το μαγείρεμα με αγνά υλικά όπως το ελαιόλαδο, το γάλα και τα αυγά.
- Η συγκέντρωση της οικογένειας στο τραπέζι που έχει κοινωνικό χαρακτήρα και τονώνει τους δεσμούς των μελών της οικογένειας.
- Η λήψη της τροφής στο τραπέζι με σχεδόν τελετουργικό τρόπο που βοηθά στη σωστή πέψη αντί για την αμερικάνικη και βόρειο-ευρωπαϊκή συνήθεια της γρήγορης και πρόχειρης λήψης γευμάτων σε ένα γραφείο ή σε ένα μπαρ που δεν βοηθά στη σωστή επεξεργασία της τροφής από το πεπτικό σύστημα.
Επομένως, η Μεσογειακή Δίαιτα δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ένα διαιτητικό πρότυπο, αλλά ως σύνολο μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης ενός τρόπου ζωής στον οποίο η τροφή αντιπροσωπεύει μόνο ένα από τα σχετικά πολιτισμικά συστατικά, μαζί με τα κοινωνικά πιστεύω, την παράδοση και την αίσθηση της απόλαυσης που σχετίζεται με την προετοιμασία και την πρόσληψη της τροφής. Η πολυπλοκότητα αυτή, εξηγεί γιατί είναι δύσκολο να αναπτυχθεί ο γενικός ορισμός ενός τέτοιου διαιτητικού προτύπου.
Για δεκαετίες, προσπαθούσαμε να μελετήσουμε τη σημασία των μεμονωμένων διαιτητικών συστατικών της Μεσογειακής Δίαιτας. Όμως, μία τέτοια αφαιρετική προσέγγιση είναι περιορισμένης αξίας όχι μόνο γιατί τα συστατικά οποιασδήποτε δίαιτας συμμετέχουν σε πλήθος συνεργικών και ανταγωνιστικών αλληλεπιδράσεων, αλλά και γιατί οι άνθρωποι τρώνε γενικά σύνθετες και όχι μεμονωμένες τροφές. Επιπλέον, η αποτυχία του ενός μόνο διατροφικού συμπληρώματος σε διαιτολόγια, τονίζει ότι η Μεσογειακή Δίαιτα είναι το γενικότερο διατροφικό πρότυπο και όχι συγκεκριμένα τρόφιμα, που έχει ωφέλιμες επιδράσεις στην πρόληψη ασθενειών.
Τα οφέλη του προτύπου της Μεσογειακής Δίαιτας
δεν περιορίζονται μόνο στη μείωση των ασθενειών και στη χαμηλότερη θνησιμότητα από όλες τις αιτίες σε έναν ηλικιωμένο πληθυσμό αλλά συμβάλλουν κυρίως στην καλύτερη ποιότητα ζωής και αυξάνουν το προσδόκιμο όριο επιβίωσης.
Δυστυχώς όμως, παρά την παγκόσμια προσπάθεια για την προώθηση του προτύπου της Μεσογειακής Δίαιτας έχει συμβεί το αντίθετο τα τελευταία χρόνια: μία σταδιακή εγκατάλειψη των συνηθειών του Μεσογειακού Διαιτητικού Προτύπου, και – οποία ειρωνεία – από τους κατοίκους της Μεσογείου, ιδιαίτερα από τα νεότερα άτομα. Παραδοσιακές επιλογές τροφών αλλάζουν εξαιτίας της προοδευτικής παγκοσμιοποίησης της παροχής τροφίμων και της απώλειας της παραδοσιακής διατροφικής κουλτούρας. Οι αλλαγές στη διατροφική συμπεριφορά, είναι θεμελιώδεις στη συνεισφορά της μεγάλης αύξησης της παχυσαρκίας ανάμεσα σε μερικές Μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα.
